Kurtuluş Savaşı’nın 100. yılı ile ilgili araştırma ve belgesel çekimlerimiz devam ediyor. Kurtuluş Savaşının kazanılmasında çok önemli görev üstlenen ve 1921 yılında Genel Kurmay Başkanlığına bağlı özel bir birlik olarak Halid Karsıalan (Deli Halid) komutasında kurulan Kocaeli Gurup Komutanlığı Şehitleri ile ilgili 202 şehit listesine ulaştık. Kurtuluş Savaşı’nın son kurşununu Kocaeli Gurup Komutanlığı askerleri Bandırma nın kurtuluşunda attı, 80 Kocaelili şehit oldu.
KURTULUŞ SAVAŞIN DA KOCAELİ ŞEHİTLERİ
1920’de İngilizler, 1921’de Yunanlılar tarafından işgal edilir. 28 Haziran 1921 tarihinde işgalden kurtarılan Kocaeli bölgesi Milli Savunma Bakanlığının Resmi kayıtlarına göre Kocaeli'nde, Balkan Savaşı, Birinci cihan harbi, Sarıkamış, Çanakkale, Kurtuluş savaşı, Kore savaşı, Kıbrıs barış harekâtı ve benzeri savaşlarda 1377 şehit verilmiş. 1921 yılı Mart ayın da Kocaeli gurup komutanlığı adı ile direkt Genel kurmay başkanlığına bağlı “KOCAELİ “ adı ile birlik kurulur İnönü ve Sakarya zaferlerinin kazanılmasın da büyük başarılar kazanır uşak da yunan işgal Komutanın Kocaeli Gurup komutanlığına bağlı birlik Uşak da tutsak eder.
Kurtuluş savaşının son kurşununu 18 Eylül 1922 yılın da Balıkesir Bandırma nın Yunan işgalinden kurtarılmasın da Kocaeli gurup komutanlığı atar ve çok sayıda Kocaeli kurtuluş savaşın da şehit olur. Kurtuluş savaşının 100. Yılının kutlanacağı 1922 yılın da Kocaeli gurup komutanlığı araştırılmalı.. Kurtuluş savaşın da İzmit merkez ve Kocaeli bölgesinden şehit olan 202 şehidin isimleri şehit oldukları yerlerde kurulacak hatıra fidanların da yaşatılmalı
İŞGAL EDİLEN SON VATAN PARÇASINI KOCAELİ GURUP KOMUTANLIĞI KURTARDI
2 Temmuz 1920 tarihinde Yunanlılar tarafından işgal edilen Bandırma 2 yıl, 2 ay, 15 gün işgal altında kalmıştır. 16 Eylül 1922 günü Camiye koydukları bombalarla masum insanları katletmeyi planlayan işgalciler, şehri yakarak Erdek´te bekleyen gemilerle kaçmak üzere yola çıkmışlardır. Düşmanı kovalayan Kocaeli Gurup komutanlığına bağlı birlikler bugün Bandırma Ayyıldıztepe Anıtının bulunduğu bölgede düşmanla savaşa başlamıştır. Burada yaşanan şiddetli çarpışmalarda, Kocaeli Grubu Komutanlığına bağlı 61. Alaya Komutanı Yarbay Vecihi Bey başta olmak üzere toplam 80 askerimiz şehit olmuştur. Bandırma 17 Eylül 1922 tarihinde işgalden kurtarılmış, düşman yenilmiş ve zafer kazanılmıştır.
Bu zafer Kurtuluş Savaşımızda düşmanla yaşanan son silahlı çarpışmalar sonucu elde edildiği için ayrı bir önem taşımaktadır. İşgalden en son kurtarılan Edincik ve Erdek, silahlı çatışmalar yaşanmadan kurtarılmıştır. Kurtuluş Savaşı, Bandırma Ayyıldıztepe´de yaşanan çarpışmalarda düşmana sıkılan son kurşunla zaferle sonuçlanmıştır.
KURTULUŞ SAVAŞI BANDIRMA SON KURŞUN ANITI
Kurtuluş Savaşında silahlı son çatışmalar Ayyıldız Tepe'de gerçekleşmiş ve yine burada atılan son kurşun ile Türk zaferi kesinleşmiştir. Buradaki çatışmalarda 61. Alay Komutanı Vecihibey ile birlikte toplam 80 asker ölmüştür.
Kurtuluş Savaşı'nın son şehitleri için, Cumhuriyet'in 50. yıldönümünde zaferin adına anıt yapılması konuşulmaya başlanmış ve 1972'de Bandırma’da ilgili bir dernek kurulmuştur. İTÜ Şehir Planlama bölümünden Prof. Dr. Gündüz Özdeş ilgili bir proje hazırlamış, projenin ilk etabı olan çatılmış silah şeklindeki bu anıt Bandırmalı hayırseverlerin katkıları ve bakanlığın maddi yardımı ile 1974 yılında tamamlanmıştır. Çatılmış sekiz silah; Kurtuluş Savaşı’nda son kurşunun atıldığını, düşmana karşı zaferin kazanıldığını ve vatanın kurtulduğunu bu yüzden silahların işinin bittiğini simgelemektedir.
ARŞİV BELGELERİN DE KOCAELİ GRUBU : (KOLORDU) KOMUTANLIĞI
Kurtuluş savaşın da Kocaeli bölgesinden başlayarak Sapanca’nın güneydoğusu ve Adapazarı’nın doğusuna kadar olan bölge Yunan 11’inci Tümeninin işgali altında bulunmaktadır. Bölgede verilen mücadeleler neticesinde 24 Haziran 1921 tarihinde İzmit işgalden kurtarılmış ve hızla ilerleyen Kocaeli Grubuna bağlı birlikler 1921 yılı başlarından itibaren Yunanlara art arda taarruzlar yapmışlardır. 24 Haziran 1921 tarihinde İzmit’in işgalden kurtarılmasından sonra Mürettep Kolordu birlikleri Batı Cephesi’nde büyük katkılar sağlayarak Anadolu’nun işgalden kurtuluş mücadelesinde yer almışlardır. İnönü Muharebelerine Kocaeli Komutanlığı adı ile katılan birlikler, 2’nci ve 40’ıncı Piyade Alayları ile Gündüzbey’de askerî harekâta önemli katkılar sağlamışlardır. (1)
Grubun Karargâhı o yıllarda Kocaeli İzmit bölgesi işgal edildiği için Kocaeli vilayet merkezi nin taşındığı Geyve bölgesinde Osmaneli ( Mekece) dir . Grubun Komutanı Albay Deli Halit (Karsalan)‘dir. 1921 yılı Temmuz başında Albay Kazım (Özalp) Bey komutasında 17 Tümen olarak Mekece- İznik hattındadır. (2) (Kocaeli Grubu 1921 yılı Temmuz başında Albay Kazım (Özalp) Bey komutasında 17. Tümen, TABURLAR VE MİLLİ KUVETLER olarak Mekece- İznik hattının kuzeyinde yer alıyordu. Mustafa Kemal Paşa’nın emri ile Albay Kâzım (Özalp) Bey önce Kocaeli Grubu, daha sonra da 1921 Ağustos’unda Mürettep Kolordu Komutanlığına atanmıştır.
12. Grup (Kolordu) Albay Halit (Deli) Bey komutasında Afyon –Dumlupınar Bölgesinde (6. Ve 57. Tümen ile 4. Süvari Tugayı) konuşlanmıştı. (3) 12. Grubun 6. ve 17. Tümenleri ile 4. Süvari Tugayı Kocaeli Grup Komutanlığından 12. Gruba dâhil olmuştur. Ayrıca bir mürettep tümende ihtiyattadır.
Yunan taarruzuna karşı 10 Temmuz’da 12 Kolordu’ya bağlı 6. Tümen Sandıklı Afyon arasında, 57. Tümen ve bağlı Süvari Tugay’ı kuzeye çekilerek Teperoğlan –Kolankaya- bölgesine, Mürettep Tümen ise Afyonkarahisar’a bırakılmıştır. (4) 12.Grup (Kolordu) 57.Piyade Tümeni ve 4. Süvari Tugayı Döğer’in doğusuna çekilmişti. Karşısında ise Yunan 1. Kolordusu (1. 2. ve 12. Tümenler) vardı. Afyonda bulunan Yunan 4.Tümen’ide dâhil olmuştur. Dört Yunan tümenine karşı bir tümenle karşı koymaya çalışan (40.000 Yunan askerine karşı 9.000-15.000 Türk askeri) 57. Tümen Seyitgazi istikametine çekilmiştir. Bunun sebebi ise; 4. Tümen’in zamanında bölgeye intikal etmemesi, yerel işbirlikçilerin Yunan birliklerine kılavuzluk yapması ve 57. Tümen’de görülen erzak ve cephane kıtlığı gösterilebilir.
Batı Cephesi’nin ve Ankara’nın lojistik desteği bir taraftan İnebolu-Ankara hattından sağlanırken diğer taraftan İzmit-Ankara hattından sağlanmıştır. Ayrıca bölgede yapılan mücadele ile İstanbul ve Boğazlar üzerinden yapılacak herhangi bir taarruzun önüne geçilmiş ve Sakarya Meydan Muharebesi öncesi İzmit’ten Polatlı’ya kadar güvenlik büyük oranda sağlanmıştır.(5) Kocaeli Grubu Sakarya Savaşı’na 1 Tümen, Mürettep Tümen ve küçük Müfreze birlikleri ile katılmıştır. Ayrıca Koceli Grubuna bağlı 17 Tümen Nallıhan’dadır. (6)
Batı Cephesi Komutanlığının Ağustos 1921’in başlarına kadar Sakarya savunma hattındaki yerleşme düzeninde Mürettep Kolorduya verilen muharebe görevi şu şekilde idi: “Batı Cephesi müdafaa hattının sağ kanadının kuzeybatı kesiminde; Pazaryeri-İnhisar-Sarıkaya-Nallıhan güneyine kadar Sakarya Nehri-Nallıhan-Keseköy (Bu hat Batı Cephesi Komutanlığına ait) hattı kuzeyinde bulunuyordu. Mürettep Kolordu önce Geyve-Osmaneli Gölpazarı bölgesinde kalıp düşman gerilerine akınlar düzenleyerek taciz edecek, üstün düşman taarruzu karşısında Sakarya mevzisinin kuzey kanadına çekilerek bu kanadı koruyacaktı.” (7) Büyük Taarruzda 57. Tümen Çiğiltepe’dedir. (8)
15 Eylül 1922 Akşamı Kocaeli Grubu ve Porsuk Müfrezesi Süvari Tümeni ile birlikte Bandırma’nın güneybatısındadır. Türk birlikleri 16 Eylül yaşanan çarpışmalardan sora Balıkesir Bandırma kurtarıldı. Bu Kocaeli Grup Komutanı Deli Halit Bey’in zaferidir.17 Eylül’de Diklibayır Muharebesini kazanan Kocaeli Grubu 18 Eylül’de Kapıdağı yarımadasında artçı çatışmalardan sonra Yunan Kolordusu son kurşunla Anadolu’dan çekilmeye mecbur kalmışlardır. (9)
Kaynakça ve Bilgi Notunu yazan : Seyidi Çalışkan / Tarihçi -Yazar) Kocaeli Grup Komutanlığının Kolordu seviyesine yükseltilmesi ilğli geniş bilgi için: Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi (ATAD), Yıl 2020, Sayı 32: s.71-93 (Kaynakça) 1. Hüsnü ÖZLÜ Doç.Dr.Öğ.Alb. Milli Savunma Üniversitesi Alparslan Savunma Bilimleri Enstitüsü Müdürü Ankara Türkiye – Makale, 2.Altıntaş Ahmet Milli Mücadele’de Afyonkarahisar-s.268 ,3. Belen Fahri- Türk Kurtuluş Savaşıs.333, 4. Belen Fahri. a.g.e s. 334, 5. Hüsnü ÖZLÜ a.g.makale., 6. Belen Fahri. a.g.e s. 349, 7. Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi (ATAD), Yıl 2020, Sayı 32: 85, 8. Çalışlar İzzettin- On Yıllık Savaşın Günlüğü s.354, 9. Belen Fahri. a.g.e s. 499
AFYON “ KURTULUŞ SAVAŞI NIN 100.YILINA “ HAZIRLANIYOR
Vali Gökmen Çiçek ‘den Tarihi Açıklama
Dünyanın bir çok ülkesindeki kültür ve medeniyet tarihimizi ekranlara getiren Devri Alem Belgesel Programı olarak Afyon bölgesindeyiz. Afyon Valimiz Sayın Gökmen Çiçek ile Afyon tarihi, Kurtuluş Savaşının 100. yılı, Afyon’da tarih ve kültür turizmi ile 3000 yıllık Frigya Medeniyeti tarihi üzerine belgesel söyleşi gerçekleştirdik. Başta TGRT Belgesel TV olmak üzere birçok TV kanalında yayınlanan Devri Alem Belgesel TV Programı www.devrialem.tv kameralarına Afyon ile ilgili bilgi veren Valimiz Gökmen Çiçek Bey’e İKTAV Belgesel Yayıncılık olarak hazırladığımız www.iktav.com belgesel ve kitaplarımızdan hediye ettik.
Kurtuluş Savaşı’nın 100. yılında Kocaeli Gurup Komutanlığı’nın Kurtuluş Savaşına katkısı ve son kurşun. Başkomutanlık Meydan Muharebesine ev sahipliği yapan Afyon’da, Kurtuluş Savaşı tarihimizi araştırıyoruz. Kurtuluş Savaşı’nın dönüm noktası olan Sakarya Meydan Muharebesi ile ilgili yıllar önce başlattığımız araştırma ve çalışmalarımız Afyon da devam ediyor.
2021 yılı Sakarya Zaferi ve Kurtuluş Savaşının da 100. yılı.
Yüz yıllar çok önemli, Sakarya Zaferi 13 Eylül 1921 yılında Ankara’nın Polatlı ve Haymana ilçelerinde kazanılmıştı. Avrasya gazeteciler derneği sosyal sorumluluk projesi olarak hazırladığımız www.sakaryazaferi.com’da konuyla ilgili geniş bilgi ve belgeler yer almakta. Önümüzdeki 2022 yılı, Afyon Kocatepe Büyük Taarruz ve Dumlupınar Zaferinin kazanıldığı yılın 100. yıl dönümü. Afyon valisi Gökmen Çiçek Afyonun kurtuluşu Büyük Taarruz ve Başkomutanlık meydan muharebesi ile ilgili çok önemli etkinlikler yapacağını açıkladı.
Afyon valimiz sayın Gökmen Çiçek in yönlendirmesi ile Kurtuluş savaşına Kütahya, Eskişehir , Afyon savaşları olarak geçen Türk ordusu nun büyük mücadele verdiği Afyonkarahisar İhsaniye ilçesi Sarıcaova bölgesi Kolonkaya Şehitliği’nde Afyon Kültür Turizm Müdürü Mehmet Tanır ve Afyonlu tarihçi Seyidi Çalışkan beyin rehberliğin de araştırmalar yapıp belgesel çektik.
Kocaeli Gurup Komutanlığının mücadele verip, birçoğunun şehit olduğu Afyon İhsaniye Sarıcaova köylülerinin, şehitler ormanlığı kurulması için savaşların geçtiği bölgelerdeki 400 dönümlük buğday tarlalarını 50 yıl önce Orman Genel Müdürlüğüne bağışlamaları bu bölgeye Şehitler hatıra fidanlığı dikilmesini ilk kez devri alem programı belgeselleştirdi.
ŞEHİTLER UNUTULMASIN
Kurtuluş Savaşı’nda ilk kurşunu atan Hasan Tahsin herkes tarafından bilinirken, Kurtuluş Savaşı’nın son kurşununu atanlar bilinmez. Yunanlılar Anadolu’yu 9 Eylül’den günlerce sonra, Balıkesir Bandırma dan terk ettiği ve Kurtuluş Savaşı’nın son kurşununu Bandırma da 18 Eylül 1922 de Kocaeli Gurup Komutanlığı askerlerinin attığı arşiv belgeleri ile ortaya çıktı
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen Uluslararası Karamürsel Alp Sempozyumu’nda “Kurtuluş savaşında Kocaeli Gurubu ve Son Kurşun “ başlıklı araştırma bildirisinin sunan Balıkesir Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Zeki Çevik tarafından hazırlanan bildirinin lingi http://www.kocaelitarihisempozyumu.com/bildiriler2/106.pdf
Afyon Valisi Gökmen Çiçek ile Milli mücadele nin 100.yılı Kurtuluş savaşın da Afyon büyük taarruz ve başkomutanlık meydan muharebeleri ve Frigya uygarlığı ve Kocaeli Gurup Komutanlığı üzerine yaptığımız belgesel söyleşi nin lingini siz değerli okurlarımızla paylaşıyorum https://m.youtube.com/watch?v=OQvunq0CXZs sayın valimiz Gökmen bey Kurtuluş savaşı Afyon Kocatepe başkomutanlık meydana muharebesi ve büyük taarruzun 100. Yılı dolayısı ile bir çok etkinlik yapılacağını ve Teknofest in Afyonda düzenleneceğini açıkladı.
Vali Gökmen Çiçek Orman genel müdürlüğü ile iş birliği yaparak 81 il için Afyon da Türkiye Şehitler hatıra ormanlığı kurulacağını her ilin şehitlerinin adının Afyon da kurulacak Şehitler hatıra ormanlığı fidanların da yaşayacağını açıkladı.
Vali Gökmen Çiçek ‘in yönlendirmesi ile Afyon Kültür Turizm Müdürü Mehmet Tanır ve Afyonlu tarihçi yazar Seydi Çalışkan ile Afyon Kolonkaya Kadıoluk ve Sarıcaova şehitlik bölgesinde yaptığımız belgesel çekimleri nin lingini https://youtu.be/_YhfxnUQwjk siz değerli okurlarımız ile paylaşıyor tüm Kurumu ve kuruluşların milli Mücadele nin 100 yılı ile ilgili araştırma ve çalışma yapmaya davet ediyoruz.
AFYON’DA 100 YIL SONRA YÜZLERCE ŞEHİT MEZARI BULUNDU
Afyonkarahisar’daki Frig Vadisi’nde yapılan yüzey araştırmalarında, İstiklal ve Kurtuluş Savaşı döneminden kalma 100 yıllık şehit mezarları bulundu.
Afyon Valisi Gökmen Çiçek'in talimatıyla yürütülen yüzey araştırmaları sırasında, İstiklal ve Kurtuluş Savaşı'nda şehit olan yaklaşık 150 askerin mezarı bulundu. İhsaniye ilçesine bağlı Kolonkaya ve Kadıoluk mevkinde bulunan mezarların, 1921-1922 yıllarındaki İstiklal ve Kurtuluş Savaşı şehitlerine ait olduğu belirlendi.
JEORADAR ÇALIŞMASI YAPILACAK
Afyonkarahisar İl Kültür ve Turizm Müdürü Mehmet Tanır, bölgede 1921 yılında çok çetin savaşların yaşandığına dikkat çekerek, "Bu alanlarda yüzey araştırması yapıyoruz. Afyonkarahisar zaferin 100. yıla hazırlanıyor. Keşifler yapıyoruz. Kolonkaya mevkiini ayağa kaldırmak istiyoruz. Atalarımıza saygı açısından bunun çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Daha önce bölgeye yakın yerde siper ve mevziler bulmuştuk. Şimdi de şehitlerimizin mezarlarını buluyoruz. Jeoradar çalışmalarıyla daha fazla şehit mezarının bulunması hedefleniyor" dedi.
BÖLGEDE 430 ASKERİN MEZARI VAR
Tarih öğretmeni olan ve aynı zamanda alan kılavuzluğu yapan Seydi Çalışkan da, 1921 yılındaki Eskişehir ve Kütahya savaşlarında 57. tümenin verdiği şehitlerin yerini bulduklarını söyledi. Çalışkan, "İstiklal Savaşı'nda tek kaybettiğimiz cephe burası. Burada çok şehit var. 100 yıldır burada sahipsiz bekliyorlar. Şu ana kadar 150 civarında şehit mezarı tespit ettik. Ama o dönemde 57. Tümen'e bağlı 430 askerin şehit olduğu biliniyor. Bölgede araştırmalarımız devam edecek" şeklinde konuştu
FRİGYA UYGARLIĞINI DÜNYA TANIYACAK
Kurtuluş Savaşının kazanılmasında büyük başarı kazanan ve çok önemli görevler yapan Deli Halid Paşa’nın komutanlığında 30 Mart 1921 yılında kurulan Kocaeli Gurup Komutanlığı ile ilgili belgesel çekimlerimiz sürerken Afyon valimiz Gökmen Çiçek beyin büyük önem verdiği Frigya uygarlığı ile ilgili de Araştımalar yaptık.
Anadolu da 3000 Yıllık Frigya Uygarlığı Frigya’nın dini ve kültür başkenti Afyon Ayazin’de beldesidir. Vali Gökmen bey bu bölgeye büyük yatırımlar yapmakta ve bölgeyi tanıtmaya devem etmekte. Ayazini yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı haline gelmekte.
Frigya , Sakarya Irmağı ile Büyük Menderes'in yukarı çığırları arasında kalan bölgenin eski çağdaki adıdır. Bu ad, Balkanlar’dan gelip bu bölgeye yerleşen Friglerden geliyordu. Frigler önce Bitinya bölgesine yerleştiler ve MÖ 12. - MÖ 7. yüzyıllar arasında Orta Anadolu'nun batısına egemen oldular. Ama yeni göç dalgası Frigleri daha iç bölgelere itti.
Frigler önce Sakarya Irmağı çevresine, ardından batıda Gediz ve Büyük Menderes’in yukarı vadileri ile doğuda Kızılırmak ve Tuz Gölü yöresine yerleştiler. Friglerin bir bölümü Burdur Gölü, Erciyes Yaylası ve Yeşilırmak vadisine kadar ilerlediler.Batıda Gordion kentini başkent edinen asıl Frigler ilk kralı Gordios'tu. Frigler Urartularla birleşerek Asurlulara karşı savaştılar. En parlak dönemlerini MÖ 9.-8. yüzyıllarda yaşayan Frigler, Hitit topraklarının neredeyse tümünü ele geçirdiler. MÖ 7'de başa geçen Gordios'un oğlu efsanevi kral Midas, Asurlularla anlaşma yolunu seçti. Midas döneminde başkent Gordium’un yanı sıra Midas Kenti ve Pessinus de çok gelişmişti.MÖ 7’lere doğru Kafkasya’dan Anadolu'ya giren Kimmerler, Frigler’in başkenti Gordium’a kadar ilerlediler. Kenti ele geçirerek yaktılar. Bu yenilgi karşısında Kral Midas’ın kendisini öküz kanı içerek öldürdüğü söylenir.
