İş Mahkemeleri Kanunu 3. Maddesiyle bireysel ya da toplu iş sözleşmesine dayanan işçi, işveren alacağı, tazminatı ve işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmasının dava şartı olarak belirlenmiştir.
Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ileişe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.
Yasayla, iş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi, manevi tazminat davaları, bunlarla ilgili rücu davaları dışındaki kıdem, ihbar tazminatı ve fazla mesai, yıllık izin gibi ücret alacakları için işçilerin işverenlere karşı açacakları davalarda ve işverenlerin alacak ve tazminat talepleri için işçilere karşı açacakları davalarda, önce arabulucuya başvurulması zorunlu hale gelmiştir.
Arabulucuya başvurulmadan dava açılması durumunda dava açılması şartı yokluğu nedeniyle bir işlem yapılmadan reddedilecektir.
Peki hangi davalar arabulucuya başvurmayı zorunlu kılıyor?
İşe iade
Kıdem Tazminatı
İhbar Tazminatı
Eşit Davranma Tazminatı
Ücret Alacağı
Sendikal Tazminat
İşe Başlatmama Tazminatı
Sendikal Tazminat davaları şeklinde bazı zorunlu davalar olarak sayılabilir.
Zorunlu Arabuluculuk kapsamına girmeyen uyuşmazlıklarda taraflar ihtiyari olarak Arabulucuya başvurabilirler. Bu davalara örnek vermek gerekirse;
İş kazası maddi tazminat davaları
İş kazası manevi tazminat davaları
İş kazası maluliyet oranına itiraz davaları
Meslek hastalığından doğan maddi ve manevi tazminat davaları sayılabilir.
Arabulucuya başvurma süresi davaların zamanaşımı süresiyle aynıdır.
Uzlaşma sağlanırsa düzenlenen tutanak Sulh Hukuk Mahkemesinden İcra edilebilirlik şerhi alınarak İlamlı İcra takibi başlatılabilir.
Uzlaşmanın sağlanmaması durumda yine taraflar dava yoluna gidebilirler.
Vatandaş arabulucuya nasıl başvurur?
Adliyelerde arabuluculuk başvuru merkezleri bulunmaktadır.
Vatandaş, internet web sitesi adalet bakanlığı Vatandaş Portaldan(https://vatandas.uyap.gov.tr/) ya da varsa Vekili vatandaş adına Avukat Portaldan arabulucuya başvurabilir.
Tamamen ücretsiz olan arabuluculukta anlaşma sağlanamaması durumunda arabulucu ücreti Adalet Bakanlığı tarafından ödenir. Anlaşma sağlanır ise taraflara eşit pay şeklinde %3 dağılım ile veya taraflar aralarında mutabık olurlarsa tek tarafın %6’sı ( borç yada alacak tutarının TL değerinin % değeri olarak) olacak şekilde arabulucu ücretini öderler.
Mahkemelerde oluşan dava yoğunluk yükünün hafifletilmesi ve vatandaşların daha kısa sürede çözüme ulaşması amacıyla kurulan bu sistemdeuzlaşma kapsamına giren davaların, ilerleyen zamanda daha da genişletileceği ve adalet sisteminde seri uygulamalarla vatandaş lehine olacağı açıktır.
Sevgiyle Kalın,
Smmm Yıldız Bilge UZUN