Merhaba değerli okurlar,

Yaşı farketmeksizin herkesin geçmişinde değiştirmek istedikleri, keşke o zaman şöyle yapsaydım dediği şeyler vardır.

Şimdiki aklım olsa şunu şöyle yapardım. O zaman o tepkiyi vermezdim.

Şu aralar ülkede maddi problemler olduğu için örnek verecek olursak; benim yaşımdakiler özellikle, zamanında bitcoin diye bir şey vardı 20 liraydı keşke alsaydık der.

Futbol ile ilgilenenler 2014 Dünya Küpası finali olan Almanya Arjantin maçını düşünür mesela çok üzülen olmuştur…

Hep zamanda geri gitsem şunu değiştirirdim bunu değiştirirdim denir.

Zamanda geri gitmenin bilimsel olarak imkansız olduğu söylenmektedir. ( şuanki bilimsel çalışmalar ışığında ileride ne olur bilemeyiz. )

Teorik olarak bazı olasılıklar olsa da pratikte mümkün gözükmüyor. ( Bu konuyu haftaya konuşalım detaylıca. )

Geçmişe gidemeyiz doğru ama geçmişi gözlemleyebilir miyiz ?

1996 yılında tasarımı başlayan, 2004 yılında üretimine başlanan ve 2022 yılında Dünya’nın 1.5 milyon kilometre uzağına yerleşen “James Webb Uzay Teleskobu” sayesinde evet gözlemleyebiliyoruz.

Başlangıçta 1 milyar dolar bütçe ile başlayan bu büyüleyici proje, sona gelindiğinde 10 milyar dolara çıkıyor.

Bir bakıma geçmişe yolculuk deniyor ama sadece gözlem yapılabiliyor.

Bu gözlemin yapılabilmesi ışığın hızıyla bağlantılı. Işık boşlukta yaklaşık 300.000 km hızla ilerliyor. Çok hızlı gibi geliyor ama sonuçta limitli bir hızı var o yüzden bir noktadan çıkıp bir diğer noktaya gitmesi zaman alıyor.

Mesela Güneş’ten çıkan ışığın bize ulaşması yaklaşık 8 dakika sürmektedir.

James Webb teleskobu da ışığın bu yolculuğundan yararlanarak evrenin 13.5 milyar yıl önceki halini gözlemleyebiliyor.

Şöyle örnek verelim, yolda giderken yanımızdan bir ambulans geçiyor ve sireni de açık.

Bizden uzaklaştıkça siren sesi iyice azalıyor ve belirli bir noktada o ses ortadan kalkıyor dimi ?

Şimdi de bir gezegen olarak düşünelim etrafında bulunan bir ışık kaynağından gelen ışığı yansıtıyor ve uzayda yayılmaya başlıyor. Yayılan bu ışık büyümeye devam eden bir evrende dalga boyu git gide uzuyor ve artık kızılötesi bir dalga haline geliyor. Yani gözle görülemeyen bir ışık oluyor.

James Webb teleskobu da üzerinde bulunan dev aynaları sayesinde bu gözle görülemeyen kızılötesi dalgaları toplayıp üzerindeki sensörler yardımıyla ışığın içerisinde barınan elementleri analiz ediyor.

Böylece galaksinin kaç yaşında olduğunu, yıldızların oluşumunu ve hangi elementleri barındırdığını bizlere gösteriyor.

Ama şunu unutmamak gerekli, bize gelen o kızılötesi dalga, bize o galaksinin veya yıldızın geçmişteki halini gösterir.

Evde bir mum yaktığınızı ve dışarı çıktığınızı düşünün. Bu, uzaktaki galaksinin ışık yaymaya başladığı an olsun. O an oluşan ışık ortama yayılmaya başladı.

Dışarı çıktın. O sırada mum yanmaya devam ediyor. Yani o galaksinin yaydığı ışık hala ortamda yayılmaya devam ediyor ama biz evdeki o mumun yaydığı ışığı görmüyoruz.

Eve geri döndüğümüzde mum sönmüş ve tamamen erimiş olarak görüyoruz. Yani mumun şimdiki halini görüyoruz. 
Ama eve gelene kadar zihnimizdeki görüntü ilk haliydi. Yani geçmişte kalan bir görüntüydü.

Yani James Webb teleskobuna gelen görüntünün yanına gittiğimizi düşünelim. O oluşum orada olmayabilir.

Özetle;

Gözlemlediğimiz şey, şu anki gerçeklik değil, ışığın bize ulaştığı andaki geçmiş halidir.

James Webb teleskobu da bunu yapıyor ve evrenin başlangıcı hakkında bizlere çok önemli bilgiler veriyor.

Biraz kafamız karıştı biliyorum ama bilim böyle…

Sağlıklı, mutlu ve huzurlu haftalar dilerim.

“Evrene baktığımızda, aslında onun tarihine bakıyoruz. Her ışık, bir zaman kapsülüdür.” Neil deGrasse Tyson